Baikal Siberië: Pegels en bellen
Verborgen achter flarden mist kondigt de zon een nieuwe dag aan. Bij kaap Draak op de zuidpunt van Ogoy eiland staan al zo'n vijftig fotografen op een rijtje. Deze aanblik leidt tot een unaniem besluit om ons heil ergens anders te zoeken. Opnieuw aan de westkant van het eiland. Opnieuw ijspegels. Bevroren golven tegen rotsen. Ik loop nog steeds verloren rond. Meer een mens van landschappen word ik voor de tweede keer gedwongen om op zoek te gaan naar de details. Tegennatuurlijk. Het gaat me niet goed af.
Doelloos loop ik op en neer langs de met ijs bedekte wand hopend op een wonder. Dan valt mijn oog op een bizar gevormde ijspegel. Ik zie er direct de grim reaper in. Hij brengt me eindelijk een beetje tot leven. Ik ontdooi nog wat meer als ik in de grot zie hoe het lage zonlicht speelt met transparante en melkwitte stalactieten en stalagmieten. Een grot verder kruip ik op handen en voeten naar buiten langs het statige valkje. Mijn fantasie komt weer tot leven en ik maak mijn eerste balletdansje op het ijs. Alleen toegeschouwd door zelfbedachte figuren in ijspegels langs de rotswanden van Ogoy.
's Middags verruil ik de blauwe UAZ voor een legergroene. De trots van zijn eigenaar. Tot in de puntjes afgewerkt en onderhouden. Geen werkpaard, maar een ware Rolce Royce. Voor de toerist gewend aan luxe en comfort die de "echte" UAZ ervaring wil. De statieven worden keurig ingepakt in een deken om te voorkomen dat scherpe delen de vloer beschadigen. Fototassen worden schoongepoetst met beleid langszij opgestapeld zonder risico dat ze omvallen. Het dragen van grips in de auto wordt aan de donkere blikken te zien, niet gewaardeerd. Tijdens iedere fotostop wordt de vloer weer ontdaan van sneeuw, ijs, modder en andere sporen van buiten. Ik doe na iedere stop een beetje beter mijn best met het schoonmaken van tas en schoenen, blijf iedere keer netjes dankjewel zeggen als hij me iets aanreikt of van me aanneemt. Zo lukt het me warempel om hem een beetje te laten ontdooien. Graag gedaan. Missie geslaagd.
Doel van de tocht is methaanbellen in het ijs. Onderweg peins ik over het waarom dat ik nog steeds niet in mijn element ben. Ik overzie het geheel niet om tot een eigen visie te komen. Ik heb wel een paar momentjes gehad waarin ik me even heb kunnen ontplooien. Waarin ik een klein beetje resultaat geboekt heb. Maar die voelen als losse flodders. Er zit geen lijn in, geen verhaal in. De indrukken zijn nog te veel, te groots, te divers om me te kunnen focussen. Om van al die indrukken één verhaal te maken die tot een visie leidt. Pas als ik die visie heb, ben ik in staat mijn eigen beelden te vinden en te maken.
Ooit was ik iemand van knip-maar-raak. O wat mooi. Klik. En dat dan. Klik. Moet je hier eens zien. Klik. En ga zo maar door. Ik ging ergens naar toe, nam mijn camera mee en kwam terug met tientallen of zelfs honderden foto's. Kiekjes. Registratie. Tegenwoordig bedenk ik vooraf wat voor beeld ik wil creëren. Wat daar voor nodig is. De situatie ter plekke. Het weer. Alles moet zo zijn als ik bedacht heb. Of in ieder geval heel dicht in de buurt komen. Het is een manier van fotograferen die door de jaren heen ontstaan is omdat die mij datgene levert wat ik zoek. Die mij in staat stelt om de beelden die ik in mijn hoofd zie, te vinden en te maken. Eerst bedenken en dan uitwerken.
Het is precies wat nu tegen me werkt. Het land is nieuw en onbekend. Ik heb tijd nodig om alles op me in te laten werken. Om zo tot mijn visie te komen. Om zo binnen die visie mijn beelden te vinden. Maar de tijd daarvoor ontbreekt. Ik moet terug in mijn oude klikmodus en het lijkt alsof ik daar onbewust tegen vecht.
Rijdend door dat glooiende landschap sterk verwant met IJsland, zie ik beeld na beeld voorbijkomen in de witte leegte en weidsheid. Daar heb ik dan weer geen problemen mee. Ik zie eenvoud en rust. Simpele monochrome beelden voor het oprapen. Zit daar mijn probleem? Is de aanblik van ijspegels, bellen, scheuren en vlakken in het ijs, rotsen en mensen waar ik ook kijk te veel voor me? Laat ik me overdonderen door alle drukte om me heen, dat ik er niet in slaag die simpele verstilde beelden die ik zoek, te maken? Moet ik misschien op zoek naar weidse eenvoud op macro niveau?
Mijn bespiegelingen komen tot een abrupt einde. Het pad is onbeschrijfbaar. Veel meer dan een bandenspoor is het niet. Het wordt zelfs nog spannend als ik links, rechts en midden in het spoor bijna halve meter hoge graspollen zie opdoemen. Ik weet nu waarom een UAZ hoog op de wielen staat. Loslopende koeien trekken zich nergens wat van aan en nemen zonder pardon voorrang op alles wat hun pad kruist. Je hebt maar gewoon rekening met ze te houden. Met de bijzondere aanwijzing geen veiligheidsgordel om te doen, rijden we in de rivierbedding het op. Om snel uit de UAZ te kunnen, mocht deze door het ijs zakken.
Ingevroren bellen en planten worden aan het oog onttrokken door een laagje sneeuw. Eenmaal tevoorschijn gekomen, overvalt me een gevoel van onmacht. Hoe kan ik op zoek naar rust en eenvoud op macro niveau in deze kakofonie. Zuurstofbellen, methaanbellen, grassprieten, blaadjes, scheuren. Overvol. Alles lukraak door elkaar. Ik begin mezelf toe te spreken. Niet om je heen kijken. Alleen die vierkante meter voor je neus. Kijk door de lens. Focus op die paar vierkante centimeter. Ga niet op een ander stuk kijken. Blijf hier. Blijf focussen. Sluit al het andere uit. Kijk niet verder dan je neus lang is. Letterlijk. Zo vind ik uiteindelijk een overeenkomst met een vrij fotoproject waar ik af en aan al een paar jaar mee bezig ben. Het helpt me met het vinden van inspiratie voor dit moment. Ik doe ook een ontdekking. Eentje die me de rest van de reis zal helpen bij het fotograferen van al die minuscule verschijningen in het ijs. Scherpstellen lukt alleen op de bovenste centimeter van het ijs. Alles wat dieper ligt, is domweg niet haarscherp te krijgen.
Zonsondergang sta ik opnieuw voor kaap Draak. Ditmaal geen vijftig fotografen op een rij, maar nog steeds geen gelegenheid om die ene foto te maken. De ruimte rondom het hoofd van de draak wordt overspoeld met gewone toeristen. Voorzover gewoon gewoon is. Het vooruitzicht van zoveel nabewerking om al die mensen weg te poetsen, maakt dat ik het niet eens probeer.
